Kanun Yararına Bozma

Yargıtay tarafından hukuka aykırı kararların incelenmesi ve bozulması

Kesinleşmiş Kararlar da Gözden Geçirilebilir mi?

Adalet sisteminde alınan her kararın yüzde yüz doğru ve adil olduğunu varsaymak oldukça iyimser bir yaklaşım olur. Mahkemeler de insanlar tarafından yönetildiği için zaman zaman hatalar olabilir. Bu hatalar, kimi zaman sanığın aleyhine, kimi zaman mağdurun zararına sonuçlar doğurabilir.Bazı durumlarda ise kişiler haklarını süresi içinde kullanamayabilirler. Örnek olarak temyiz hakkı kaçırılmış, istinaf süresi geçmiş olabilir. Bu noktada insanların aklına şu soru gelir:“Artık karar kesinleşti, hiçbir şey yapılamaz mı?”İşte tam da bu noktada, hukuk sisteminin vicdanı olarak nitelendirebileceğimiz bir mekanizma devreye giriyor: Kanun yararına bozma.

Kanun Yararına Bozma Nedir?

Kanun yararına bozma, ceza yargılamasında kesinleşmiş kararların, eğer ciddi bir hukuka aykırılık taşıyorsa, yeniden gözden geçirilmesini sağlayan olağanüstü bir başvuru yoludur. Bu yol, Ceza Muhakemesi Kanunu'nun (CMK) 309. maddesinde düzenlenmiştir.Temyiz ya da istinaf süresi geçmiş bir karar, artık değiştirilemez sanılır. Ancak karar, hukuka açıkça aykırıysa, “kanun yararına bozma” yoluyla Yargıtay’ın önüne getirilebilir ve bozulabilir.

Hangi Kararlar Kanun Yararına Bozulabilir?

Bu yol sadece sıradan hatalar için değil, ciddi ihlaller içeren kararlar için kullanılır. Örneğin:

• Mahkeme, sanığın ifadesini almadan karar vermişse,

• Yetkili olmayan bir mahkeme hüküm kurmuşsa,

• Yanlış yasa maddesi uygulanmışsa,

• Savunma hakkı ciddi şekilde ihlal edilmişse,

• Usul kurallarına açıkça aykırı bir süreç izlenmişse,

Bu gibi durumlar, hukuka aykırılığı açık olan kararlardır ve kanun yararına bozulabilir.

Hangi Kararlarda Kanun Yararına Bozma Kullanılamaz?

Her yanlış ya da adil olmayan karar, kanun yararına bozulmaz. Kanun yararına bozma, kesinleşmiş kararları düzeltmeye yönelik güçlü bir başvuru yolu olsa da, her mahkeme kararı bu kapsama girmez. Özellikle:

• Savcılığın verdiği kovuşturmaya yer olmadığı kararları,

• Hakimin takdir yetkisine giren kararlar (örneğin TCK 62 indirimi, erteleme, HAGB gibi),

• Henüz kesinleşmemiş kararlar,

• Mahkemece delil değerlendirmesi ve sübjektif unsurlara dayalı kararlar bu kapsama girmez.

Kimler Başvurabilir?

Kanun yararına bozma başvurusu için sanık dilekçe hazırlarken

Kanun yararına bozma, doğrudan herkesin başvurabileceği bir hak değildir. Bu süreç ancak Adalet Bakanlığı aracılığıyla yürütülür. Ancak vatandaşların başvurusu süreci tetikleyebilir. Dolaylı olarak başlatabilecek kişiler:

• Sanık (hakkında karar verilen kişi)

• Sanığın müdafii (avukatı)

• Cumhuriyet savcısı

• Mağdur veya müşteki (bazı durumlarda)

Başvuru Nasıl Yapılmalı?

Kanun yararına bozma, olağanüstü bir kanun yolu olup, yalnızca Adalet Bakanlığı tarafından kullanılabilir. Vatandaş doğrudan Yargıtay’a başvuramaz. Ancak Adalet Bakanlığı’ndan bu yetkisini kullanmasını talep edebilir. Dilekçede özellikle:

• Hangi kararın hukuka aykırı olduğu,

• Bu kararın hangi kanun maddelerine aykırı düştüğü,

• Aykırılıkların ne gibi sonuçlar doğurduğu açıkça yazılmalıdır.

Yargıtay Bu Başvuruyu Nasıl Değerlendirir?

Adalet Bakanlığı tarafından iletilen dosyalar, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından incelenir:

- Hukuka aykırılık yoksa: Başvuru reddedilir.

- Hukuka aykırılık varsa: Karar kanun yararına bozulur ve Yargıtay bozma kararı verebilir.

Bozma sonrası:

• Dosya tekrar ilk derece mahkemesine gönderilebilir,

• Yeni bir yargılama yapılabilir,

• Ya da Yargıtay doğrudan bir karar vererek hatayı düzeltebilir.

Verilen karar çoğunlukla sanığın lehine olur. Ancak bazı istisnai durumlarda sanığın aleyhine sonuçlar da doğabilir.

İnfaz Durdurulabilir mi?

Kanun yararına bozma sürecinde infazın durdurulması talebini temsil eden görsel

Kanun yararına bozma başvurusu infazı otomatik olarak durdurmaz. Bu konuda ayrıca başvuru yapılması gerekir. Mahkeme kabul ederse infaz geçici olarak durdurulur. Aksi halde bozma kararı gelene kadar hüküm infaz edilmeye devam eder. Ayrıca kanun yararına bozma, sanığın aleyhine kullanılmaz.

Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısının Resen Başvurusu

Genel kural gereği kanun yararına bozma başvurusunu yalnızca Adalet Bakanlığı yapabilir. Ancak CMK 310. maddeye göre, 309/4‑d kapsamında Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı da kendi inisiyatifiyle bu yola başvurabilir.

Kanun Yararına Bozma ve Zamanaşımı

Kanun yararına bozma başvurusu kabul edilip karar bozulduğunda, yeniden yapılacak yargılamada dava zamanaşımı hükümleri uygulanmaz. Ceza zamanaşımı hükümleri geçerli olur. Kişi hâlâ “hükümlü” sıfatını taşıdığı için, bu süreçte yeniden dava zamanaşımı süresi başlamaz.

Bu Sürecin Avantajı Nedir?

Kanun yararına bozma yolunun en büyük avantajlarından biri, başvuru için herhangi bir zaman sınırı olmamasıdır. Bu sayede kesinleşmiş kararlar dahi yeniden incelenebilir. Ayrıca, infazın durdurulması talep edilebilir. Bu kanun yolu, hukuk sistemindeki hatalara karşı koruyucu bir sigorta işlevi görür.

Bu konuda daha fazla bilgi almak ve size özel hukuki destek için bizimle iletişime geçebilirsiniz. Uzman ekibimiz, kanun yararına bozma sürecinde size en doğru yönlendirmeyi sağlayacaktır.

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

Soru: Kanun yararına bozma nedir?

Cevap: Kesinleşmiş ve hukuka aykırı ceza kararlarının Yargıtay tarafından bozulmasıdır.

Soru: Her yanlış karar bozulur mu?

Cevap: Hayır, sadece ciddi hukuka aykırılıklar bu kapsamdadır.

Soru: Kim başvurabilir?

Cevap: Doğrudan başvuramazsınız; Adalet Bakanlığı’na dilekçe ile başvuru yapılır.

Soru: İnfaz durur mu?

Cevap: Başvuru infazı otomatik durdurmaz; ayrıca talep gerekir.

Soru: Zaman sınırı var mı?

Cevap: Bu yolda herhangi bir süre sınırı yoktur.