Almanya'daki Türklerin Sosyal Hakları

Türk ve Alman bayrakları ile adalet terazisi sembolü

SİSTEMATİK AYRIMCILIĞA KARŞI TOPLUMSAL MÜCADELE

Özellikle 1960’larda Almanya’nın iş gücü ihtiyacı sebebiyle Türkiye’den Almanya’ya yoğun bir iş göçü olmuştur. Günümüzde de başlıca beyin göçü sebebiyle Almanya’daki Türk sayısı artmaktadır. Destatis’in 2 Mayıs 2024 tarihli verilerine göre Almanya’da yaşayan Türk sayısı 1.548.095’tir. Zamanla geçici göçmenlikten yerleşik göçmenliğe evrilen bu süreçte göçmen sayısı ve yıllarca süren göç geçmişine rağmen sosyal devlet haklarından ve hukuki güvencelerden eşit yararlanmak mümkün olmamaktadır. Bu makalede bu duruma en büyük örnek oluşturan Mehmet Kubaşık, Hanau Saldırısı ve Hasan Gözalcin gibi vakalara değinerek Almanya’daki Türklerin sosyal hakları, işçi hakları ve hukuki güvenlik alanları üzerinde durulmaktadır.

Sosyal Haklara Erişim ve Yasal Düzenlemeler

Mevzuat ve Temel Haklar

Almanya Anayasası’nın 3. maddesinin 1. ve 3 fıkrasına göre bütün insanlar yasa önünde eşittir. Hiç kimse köken, dil, din, siyasi görüş, cinsiyet veya engel nedeniyle mağdur edilemez. Sosyal Yardım Kanunu (SGB), Almanya'da yaşayan herkesin (vatandaş olmasa dahi) temel sosyal yardımlardan faydalanabileceğini düzenler. Ayrıca 2006 yılında kabul edilen Genel Eşitlik Yasası (AGG), ırk, etnik köken, din, cinsiyet gibi nedenlerle ayrımcılığı yasaklamaktadır.

Uygulamadaki Sorunlar

Teoride haklar eşit olsa da uygulamada Türkler birçok engelle karşılaşmaktadır. Dil yetersizliği, kamu hizmetlerinde önyargı ve özellikle konut piyasasında ayrımcılık yaygındır. Türk isimli kişilerin ev bulması daha zor olmaktadır.

İşçi Hakları: Sorunlar ve Direniş

Fabrika önünde grev yapan göçmen işçilerin eşit hak mücadelesi

Yasal Koruma Mekanizmaları

İş Koruma Yasası (KSchG) ve Çalışma Süresi Yasası (ArbZG) ile işçi hakları korunur. Sendika kurma ve grev hakkı Anayasa ile güvence altındadır. AGG, iş hayatında ayrımcılığı yasaklar. Ancak uygulamada göçmen işçiler için sonuç farklıdır. Münih Havalimanı vakası (2023): Çoğunluğu Türk olan temizlik işçileri ağır çalışma koşulları ve düşük ücret nedeniyle greve gitmiş, işveren tarafından tehdit edilmiş ve sendikal faaliyetleri bastırılmıştır.

Hukuki Güvenlik: Mehmet Kubaşık Davası, Hanau Saldırısı ve Solingen Faciası

Hanau saldırısı kurbanlarını anmak için bırakılmış mumlar ve çiçekler

Mehmet Kubaşık ve NSU Cinayetleri

Mehmet Kubaşık, 2006 yılında NSU terör örgütü üyeleri tarafından öldürülmüştür. 10 göçmen hedef alınmıştır. Davada uzun süre mağdur suçlanmış, 2018’de sona eren davada baş fail Beate Zschäpe ömür boyu hapis almıştır. Diğer sanıklara verilen cezalar yetersiz bulunmuştur.

Hanau Saldırısı (2020)

Tobias Rathjen, Hanau’da iki nargile kafeye saldırarak çoğu Türk kökenli 9 kişiyi öldürmüştür. Psikolojik sorunları ve ırkçı görüşleri bilindiği halde önlem alınmamış, polis müdahalesi yetersiz kalmıştır. Soruşturma kapatılmıştır.

Solingen Faciası (1993)

Neonazi gençlerin saldırısı sonucu 5 Türk yanarak ölmüştür. Olay Almanya ve Türkiye’de büyük infial yaratmıştır. Sanıklara verilen cezalar ırkçı nefret saiki yerine ağırlaştırılmış kundaklama kapsamında değerlendirilmiş, bu durum eleştirilmiştir.

Uluslararası Yapılanmalar ve Almanya’nın Yükümlülükleri

Almanya AB, BM ve Avrupa Konseyi üyesi olarak ırkçılıkla mücadelede uluslararası yükümlülüklere sahiptir. AİHM, NSU gibi davalarda etkin soruşturma yapılmadığı için Almanya’yı eleştirmiştir. ECRI, FRA ve CERD, polis teşkilatındaki ırkçılık ve ayrımcılıkla mücadelede eksikleri raporlamış ve önlemler önermiştir.

Almanya’daki Yasal Önlemlerin Değerlendirilmesi

AGG ve ulusal stratejiler önemli olsa da uygulamada etkisizdir. Mehmet Kubaşık, Hanau ve Solingen vakaları, ayrımcılık karşıtı mekanizmaların yetersizliğini göstermektedir.

Sonuç

Almanya, yasal olarak güçlü metinlere sahip olsa da uygulamada sistematik sorunlar sürmektedir. Türk toplumu eşit haklara pratikte erişememektedir. Daha etkili çözüm için AGG’nin güçlendirilmesi, nefret suçlarının ayrı kategori olarak tanımlanması, bağımsız denetim ve mağdurlara destek mekanizmaları gereklidir.

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

Soru: Almanya’daki Türklerin en büyük sorunları nelerdir?

Cevap: Sosyal haklara erişim, işçi hakları ihlali ve ırkçılık.

Soru: Hanau saldırısında ne oldu?

Cevap: 2020 yılında Hanau'da 9 göçmen kökenli kişi ırkçı saldırıda öldürüldü.

Soru: NSU davasında sonuç ne oldu?

Cevap: Beate Zschäpe ömür boyu aldı, diğer sanıklar daha hafif cezalar aldı.

Soru: AGG ne işe yarıyor?

Cevap: Almanya’da ayrımcılığa karşı eşitliği sağlamak için çıkarılan yasadır.

Soru: Türklerin hakları nasıl güçlendirilebilir?

Cevap: Bağımsız denetim, daha güçlü yasalar ve mağdur destek mekanizmalarıyla.