Aile İçi Şiddetle Mücadelede Hukuki Dönüm Noktaları: 4320’den 6284’e

🔹 Aile İçi Şiddetin Ciddiyeti ve İlk Yasal Adım: 4320 Sayılı Kanun

Aile içi şiddet, yalnızca bireysel değil toplumsal bir krizdir. Türkiye’de bu sorunun hukuki düzleme taşınması 1998 yılında yürürlüğe giren 4320 Sayılı Ailenin Korunmasına Dair Kanun ile başlamıştır. Bu yasa, aile bireyleri arasındaki fiziksel şiddeti sınırlı şekilde ele almış, ancak kapsamının dar olması nedeniyle kısa sürede yetersiz kalmıştır.

🔹 Bir Dönüm Noktası: Nahide Opuz ve Türkiye’nin AİHM Önündeki Sınavı

4320 Sayılı Kanun’un eksiklikleri, Opuz/Türkiye davasıyla uluslararası düzeyde gözler önüne serildi. Diyarbakır’da eşi tarafından yıllarca şiddet gören Nahide Opuz’un annesi, defalarca yapılan başvurulara rağmen korunamadı ve 2002 yılında öldürüldü.Olay, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne taşındı. 2009 yılında AİHM, Türkiye’yi ilk kez bir kadın cinayetinde doğrudan sorumlu tuttu. Bu karar, devletin yetersiz koruma sağladığı gerekçesiyle tarihi bir ihlal kararıydı.

🔹 Türkiye’nin Uluslararası Adımı: İstanbul Sözleşmesi’ne Katılım

AİHM kararının ardından Avrupa Konseyi, Opuz davasını esas alarak İstanbul Sözleşmesi’nin hazırlanmasına karar verdi. Türkiye, 2011 yılında bu sözleşmeyi ilk imzalayan ve onaylayan ülke oldu. Mecliste sıfır red oyu ile kabul edilen sözleşme, Türkiye’nin uluslararası imajını güçlendirdi.

Ancak Türkiye, 1 Temmuz 2021 tarihinde, sözleşmenin aile yapısına zarar verdiği gerekçesiyle 3718 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile sözleşmeden çekildi.

🔹 Yeni Dönem: 6284 Sayılı Kanun’un Doğuşu

6284 Sayılı Kanun, 8 Mart 2012’de kabul edilip 20 Mart 2012’de yürürlüğe girdi. Temel dayanağını İstanbul Sözleşmesi’nden alan bu yasa, yalnızca fiziksel değil; psikolojik, ekonomik ve cinsel şiddeti de tanımlayarak kapsamlı bir koruma çerçevesi sundu. 6284, aile bireyleriyle sınırlı kalmayıp nişanlı, sevgili, eski eş, hatta aile bağı olmayan kişiler için de koruma sağlamaktadır.

🔸 4320 Sayılı Kanun ve 6284 Sayılı Kanun Arasındaki Temel Farklar

Başlık	4320 Sayılı Kanun	6284 Sayılı Kanun
Kapsam	Sadece evli ve aynı çatı altındaki aile bireyleri	Aile bağı olmasa dahi her türlü birey
Tedbir Türü	Temel evden uzaklaştırma	Barınma, maddi yardım, kimlik değişikliği, iletişim yasağı, psikolojik destek
Yetkili Makam	Sadece mahkemeler	Mahkemeler + Kaymakamlık ve Valilik
Yaptırım	Para cezası	Zorlama hapsi
Uluslararası Dayanak	Yok	İstanbul Sözleşmesi temelli

🔹 6284 Sayılı Kanun’un Türkiye’de Uygulamadaki Etkisi

Bu yasa ile birlikte;

✔ Sığınma evlerinin sayısı arttı

✔ Kolluk kuvvetleri daha hızlı müdahale etmeye başladı

✔ Can kayıplarının önüne geçildi

✔ Psikososyal destek mekanizmaları geliştirildi

Ancak, Adli Destek ve Mağdur Hizmetleri Dairesi'nin 2023 verilerine göre;

🔸 Kadınlara yönelik yaralama ve cinsel saldırı vakalarında artış var

🔸 2023’te 438 kadın hayatını kaybetti (Hepsiveri.com, 2024)

🔸 Uzaklaştırma kararlarına rağmen denetim ve caydırıcılık eksikliği sürüyor

🔹 Uygulamada Karşılaşılan Sorunlar

• Koruma kararlarının etkin uygulanmaması

• Kolluk ve yargı birimleri arasında koordinasyon eksikliği

• Mağdurların haklarını yeterince bilmemesi

• Toplumsal cinsiyet yargılarının uygulayıcılar üzerinde etkisi

🔴 Sonuç: Yasa Değil, Uygulama ve Kültürel Dönüşüm Şart

6284 Sayılı Kanun, Türkiye’de şiddete karşı verilen hukuki mücadelenin en güçlü araçlarından biridir. Ancak yasa kadar önemli olan, uygulayıcıların eğitimi, toplumun farkındalığı ve çok aktörlü politika yaklaşımıdır.Kadına yönelik şiddetin bitmesi; sadece normatif değil, aynı zamanda kültürel bir dönüşümü gerektirmektedir.